اقتصاد ساخت، نصب و برچیدن قالب
هزینه قالب از سه بخش تشکیل شده است: مصالح، نیروی کار و تجهیزات مورد نیاز برای ساخت یا مونتاژ و حمل آن. هر عملیاتی که منجر به کاهش هزینه حاصل از تمام عوامل فوق شود باعث صرفه جویی مالی می گردد. در صورت ثابت بودن هزینه بتن مصرفی با خرید بتن آماده، صرفه جویی عملی در هزینه بتن بسیار ناچیز است. در صورتیکه قالب بندی واقعا می تواند بر روی اقتصاد پروژه تأثیر بگذارد.
بدلیل اینکه قالبها اکثرا نیروهای متنوع و مرکبی را تحمل می کنند، باید با روشی همانند سایر سازه های مهندسی طراحی شوند. طرح تقریبی قالب با حدس زدن نیروهای وارده، کاری خطرناک و پرهزینه است. اگر قالبها بیش از مقدار مورد نیاز قوی طراحی شوند هزینه غیر ضروری زیادی به همراه خواهند داشت، در حالیکه اگر بصورت ضعیف و دست پایین طراحی شوند ممکن است در زیر بار گسیخته شوند که آنهم بسیار پرهزینه است.
روشهای طراحی مؤثر بر اقتصاد قالب عبارتند از: 1- قالبها را بگونه ای طراحی کنید که علاوه بر داشتن مقاومت کافی کمترین مقدار مصالح
مصرفی و بیشترین تعداد دفعات استفاده مجدد را داشته باشند. ۲- برای بتنهایی که تمام سطح آنها در معرض دید عموم قرار نمی گیرد مانند تیرها، ستونها و
دیوارهایی که بر روی آنها نازک کاری می شود نیازی به سطح تمام شده با کیفیت بالا نیست. ۳- در زمان طرح قالب بندی، روش قالب بندی و باز کردن قالب را نیز در نظر بگیرید. | ۴- در صورت امکان از قالبهای پیش ساخته استفاده کنید. ۵- از قالبها بصورت پانلهای پیش ساخته در بزرگترین ابعادی که امکان حمل آن توسط کارگران
با ماشین آلات موجود می باشد، استفاده کنید. ۶- قالبهای پیش ساخته ممکن است نیاز به طرح قالب بندی، رسم آن و جزئیات خاص داشته
باشند، اما با این وجود اقتصادی هستند.
از قالبهایی که محصول انحصاری تولیدکنندگان خاصی می باشند و به مراتب کم هزینه تر از
قالبهایی که در محل ساخته می شوند هستند، استفاده کنید. ۸- حدالامکان از روشهای استاندارد برای ساخت، نصب و برچیدن قالبها استفاده کنید. کارگران
یکبار این روشها را می آموزند و از آن پس، سریعتر کار میکنند. و وقتی از قالبهای پیش ساخته نظیر قالبهای شالوده ها، ستونها، دیوارها و سقفها که چندین بار
قابل استفاده اند، استفاده می کنید آنها را بطور وضوح شماره گذاری و علامت گذاری کنید تا به
سادگی قابل تشخیص از یکدیگر باشند. ۱۰ - از لوازمی نظیر پین و گوه برای اتصال قابها استفاده کنید تا باز کردن قالبها آسانتر باشد. ۱۱ - قالبها را پس از استفاده تمیز کرده و روغن بزنید و تا زمان استفاده بعدی آنها را در مقابل
پوسیدگی و شرایط مخرب نگهداری کنید. ۱۲ - در صورتیکه از قالب چوبی استفاده میکنید، سعی کنید از الوار در بلندترین طول و
حدالامکان بدون برش استفاده کنید. بعنوان مثال، وقتی الوارها به عنوان پشت بند قائم قالب
دیوار می باشد، نیازی به بریدن طول اضافی آنها در بالای قالب نیست. ۱۳ - از قالبهای مدولار با تسمه دور تا دور با حداکثر ضریب تکرار و ایمنی و کارایی بالا استفاده
کنید. ۱۴ - هزینه قالب بندی را با احتساب هزینه نیروی کار محاسبه کنید و روشی برای قالب بندی در
نظر بگیرید که حداقل هزینه را داشته باشد. ۱۵ - با مطالعه روشهای ساخت، نصب و برچیدن قالبها، شرایط سایت را مورد تجزیه و تحلیل
قرار دهید. چنین تحلیلی می تواند منجر به انتخاب روشهایی برای افزایش کارایی و کاهش هزینه گردد.
برچیدن قالبها
به منظور افزایش دفعات استفاده از قالب، قالب ها باید در زودترین زمان ممکن باز شود، اما نه آنقدر زود که بتن مقاومت کافی برای اطمینان از پایداری و مقاومت سازه در مقابل بارهای وارده را بدست نیاورده باشد. مهندسان باید حداقل مقاومت مورد نیاز برای بتن را قبل از باز کردن قالب بندی و مهارها تعیین کنند، چون مقاومت لازم برای برچیدن قالبها با توجه به شرایط کارگاه می تواند بسیار متغیر باشد. |
تصویر ۲ - ۲ ارتباط بین سن و مقاومت فشاری بتن با حباب هوا و بتن بدون حباب هوا رابرای سیمان تیپ یک بانسبتهای آب به سیمان مختلف در آزمایشگاه در دمای 21c)70F) ومحیط مرطوب نشان می دهد.
کمیته ۳۴۷ انستیتو بتن آمریکا ACI [۳]، توصیه می کند مهارها و جکهای قالبهای افقی را پس از رسیدن بتن به ۷۰٪ مقاومت طراحی، حذف نمائید. معیار رسیدن بتن به این مقاومت، نمونه استوانه ای عمل آمده در شرایط کارگاه با سایر روشهای تأیید شده است، مگر اینکه برچیدن مهارها با تأیید مهندس یا آرشیتکت مسئول باشد.
مدت زمانی که قالبها قبل از برچیده شدن باید در محل باقی بمانند، باید با آیین نامه های محلی و نظر مهندسی که بر چیدن جکهارا (براساس مقاومت یا سایر ملاحظات منحصر به فرد پروژه) تصویب می کند، مطابقت داشته باشد. اداره ایمنی و سلامت کاری (OSHA) استاندارد
۱۹۲۶ / ۷۰۳ را برای صنعت ساختمان منتشر کرده است که توصیه میکند قالبها و جکها تا زمانیکه تشخیص داده نشده است بتن می تواند وزن خود و بارهای وارده را تحمل کند نباید
برچیده شوند. چنین تشخیصی بر مبنای یکی از حالات زیر حاصل می شود: (۱) در نقشه ها و مشخصات فنی شرایطی برای برچیدن قالبها و جکها ذکر شود. نظیر چنین شرایطی در زیر آمده است، با (۲) بتن مطابق یک روش استاندارد ASTM که برای سنجش مقاومت فشاری طرح شده است، آزمایش شود و نتیجه آزمایش نشان دهد که بتن مقاومت کافی برای تحمل وزن خود و سایر بارهای وارده را دارد.
در حالت کلی، قالب اعضای قائم مانند ستون و دیوار را می توان زودتر از قالبهای افقی مثل قالب بندی تیرها و دالها باز کرد. کمیته ۳۴۷
ACI حداقل زمان باقیماندن قالبها در محل را در شرایط معمولی بصورت زیر تخمین زده است. قالب ستونها، دیوارها و پهلوهای تیر را اغلب می توان در ۱۲ ساعت باز کرد. بر چیدن قالب زیر تیرچه ها، تیرها و شاه تیرها به فاصله خالص بین تکیه گاههای سازهای بستگی دارد. بعنوان مثال، دهانه های کمتر از ۱۰ فوت (۳ متر) معمولا به ۴ تا ۷ روز نیاز دارند، دهانه های ۱۰ تا ۲۰ فوت (۳ تا ۶ متر) به ۷ تا ۱۴ روز نیاز دارند و دهانه های بیش از ۲۰ فوت (۶ متر) معمولا به ۱۴ تا ۲۱ روز نیاز دارند. باز کردن قالب دالهای یک طرفه نیز به طول دهانه خالص مابین تکیه گاههای سازهای بستگی دارد. دهانه های کمتر از ۱۰ فوت (۳ متر) معمولا به ۳ تا ۴ روز، دهانه های ۱۰ تا ۲۰ فوت (۳ تا ۶ متر) معمولا به ۴ تا ۷ روز و دهانه های بزرگتر از ۲۰ فوت (۶ متر) نیاز به ۷ تا ۱۰ روز زمان نیاز دارند.