بتن پیش‌ساخته چیست؟

صنعت ساختمان، از ابتدا به مصالحی که کیفیت ساخت بالاتر، مقاومت بیشتر و البته هزینه پایین­تری دارند علاقه­ مند بوده است. حجم زیاد مصالح مورد استفاده برای ساخت بنا و پارامترهای هزینه ­بر متعدد در فرایند ساختمان‌­سازی، از جمله دلایل معماران و مهندسین عمران برای قیمت مناسب مصالح است.

از طرفی، کیفیت نیز در طراحی ساختمان بسیار مهم می­‌باشد زیرا آسیب­‌دیدگی ساختمان منجر به تلفات جانی و مالی سنگین خواهد شد. همه این موارد در کنار هم منجر شده تا انسان به مصالح به صرف‌ه­ای نظیر خشت، آجر، چوب و در عصر حاضر، انواع بتن نظیر بتن پیش ساخته روی آورد.

یکی دیگر از پارامترهای مهم در ساختمان، سرعت کار است. به دلیل زمان­‌بر بودن پروسه ساخت ساختمان‌­ها، کارفرمایان و پیمانکاران هر دو علاقه دارند که کار با سرعت بالاتری پیش برود. مصالح پیش ساخته یکی از مواردی هستند که به افزایش سرعت ساختمان‌­سازی کمک می‌کنند. یکی از این مصالح، بتن پیش ساخته است.

در این مقاله، قصد داریم در مورد یکی از مصالح بسیار کلیدی در ساختمان سازی یعنی بتن پیش ساخته صحبت کنیم. مطالعه این مقاله به شما کمک می­‌کند با یکی از تکنولوژی­‌های سریع و کاربردی صنعت عمران آشنا شوید. بنابراین اگر قصد ساخت یک بنا را دارید یا به دنبال اطلاعاتی در این زمینه هستید، مطالعه این مقاله می‌­تواند به شما کمک کند.

بتن پیش‌ساخته چیست؟

اولین سوال این است که ماده مورد بحث ما یعنی بتن پیش ساخته چیست و چه تفاوتی با بتن معمولی دارد؟ در ادامه به پاسخ این سوال می‌­پردازیم.

بتن پیش ساخته، یکی از انواع بتن است که در قالب­‌ها، شکل­‌ها، اندازه­‌ها و با افزودنی‌­های مختلف در فضای کارگاهی و دور از محل پروژه تولید می­شود. از نظر خواص، تفاوت قابل توجهی بین بتن پیش ساخته و بتن ریخته شده (نوعی از بتن که بر خلاف بتن پیش ساخته، در محل پروژه تولید و ریخته می­‌شود) وجود ندارد اما سرعت کار بتن پیش ساخته بسیار بالاتر از بتن ریخته شده است زیرا زمان مورد نیاز برای مراحل تولید بتن نظیر اختلاط، تست مقاومت (که خود چند روز به طول می­‌انجامد) و آب دادن بتن در تولید بتن پیش ساخته از قبل انجام شده است. به عبارت دیگر، استفاده از بتن پیش ساخته می­‌تواند به اندازه چند روز پروژه شما را جلو بیاندازد.

بتن پیش ساخته برای اکثر ساختمان­ها و شرایط مختلف کار قابل استفاده است. این نوع از بتن را می‌­توانید در طرح‌­ها و قالب­‌های معمول خریداری کنید یا بسته به نوع بتن و شکل هندسی مورد نیاز خود، سفارش دهید. البته سفارش بتن پیش ساخته می­‌تواند هزینه بیشتری نسبت به خریداری بتن پیش ساخته در قالب­‌های معمول برای شما به همراه داشته باشد.

تاریخچه بتن پیش‌ساخته

بتن، ماده­ای تحت عنوان ترکیب آب، آهک و دانه­های افزودنی دارای قدمتی به اندازه چندین هزار سال است. تمدن­های باستانی نظیر مصریان و چینی­‌ها نیز از مخلوط آب و آهک به عنوان یک ترکیب چسبنده استفاده می‌کردند. با این وجود، بتن پیش ساخته عمرش به این مقدار نیست بلکه پس از ساخت سیمان در قرن 19 میلادی به بازار وارد شده است.

با این تفسیر، تاریخچه بتن پیش ساخته به اوایل قرن بیستم بازمی­گردد. جایی که در سال 1905، یک مهندس انگلیسی به نام جان الکساندر برودی، یک سازه به کمک پنل­های بتنی پیش ساخته طراحی نمود. الکساندر برودی بتن را در شرایط کنترل­‌شده‌­ای در محلی خارج از پروژه تولید کرده و به صورت پنل قالب­‌ریزی نمود و پس از اتمام فرایند ساخت، آن را به محل پروژه منتقل نمود و به کمک آن، ساختمان مدنظر خود را ساخت.

در سال­های بعد، فناوری تولید قطعات پیش ساخته بتنی گسترش یافت اما با توجه به محدودیت موجود در تولید قطعات پیش ساخته، قالب­های محدودی با شکل­‌های مشخص و ساده قابل تولید بودند. روش تولید قدیمی بتن پیش ساخته صرفا می‌­تواند قطعاتی با سطح مقطع مستطیلی، مربعی یا سایر اشکال ساده تولید کند. یکی از اولین قطعه ­های کاربردی بتنی پیش ساخته هم دیوارهای دو جداره است که در اواخر قرن بیستم وارد بازار شدند.

بتن پیش ساخته امروزه تحت تاثیر پیشرفت در فرایندهای ساخت، در شکل­ها و ابعاد مختلفی قابل تولید است. پروسه ساخت بتن پیش ساخته امروز شباهت بالایی به پروسه تولید خودرو دارد. شباهت این دو صنعت (خودرو و بتن پیش ساخته) این است که در هر دو، کارگران در جای ثابتی هستند روی قطعات تولید شده، تغییرات مشخصی را اعمال می­‌کنند. با چنین فناوری ساختی، می­توان قطعات بتنی را در مقاطع گوناگون و با شکل­های مختلف تولید نمود؛ به حدی که امروزه حتی قابلیت سفارش طرح دلخواه بتن پیش ساخته شما نیز وجود دارد.

انواع بتن پیش‌ساخته

بتن پیش ساخته را به روش­های مختلفی می­‌توان دسته­‌بندی نمود. انواع بتن پیش ساخته را می‌توانیم بر اساس خواص بتن تولید شده، ابعاد و کاربرد آن تقسیم‌بندی نماییم. بر این اساس، سه نوع دسته­‌بندی زیر حاصل می‌­شود:

• تقسیم­‌بندی بر اساس نوع بتن حاصله: بتن به صورت کلی دارای انواع مختلفی‌ است که هر کدام از این انواع، خواص متفاوتی دارند و در شرایط مخصوص به خود مورد استفاده قرار می‌­گیرند. برخی از این انواع عبارت‌­اند از:
• بتن معمولی
• بتن مسلح
• بتن در هم تنیده

تمامی این انواع، به صورت پیش ساخته نیز تولید می‌­شود. بتن های خاص پیش ساخته نیز تمام خواص بتن­های ریخته شده را دارند و در فضای کارگاهی با رعایت استانداردهای مورد نیاز تولید شده‌­اند.

• تقسیم‌­بندی بر اساس ابعاد: بر این اساس، بتن­‌های پیش ساخته دارای اندازه­‌های گوناگونی هستند که هر بر اساس نیاز پروژه قابل تهیه می‌­باشند. به عنوان مثال، دیوارهای بتنی پیش ساخته در قطعاتی با ضخامت بین 10 تا 15 سانتی متر، ارتفاع 120 تا 250 سانتی متر و طول 4 تا 6 متر تولید می­‌شوند. البته امکان تولید ابعاد اختصاصی مدنظر کارفرما نیز برای هر نوع بتن پیش ساخته وجود دارد اما به دلیل هزینه افزوده، معمولا از طرح­‌های معمول و اندازه‌­های موجود.در بازار استفاده می‌­شود.

نحوه تولید بتن پیش‌ساخته

همانطور که گفتیم، بتن پیش ساخته به دو روش کلی قابل تولید است. این دو روش در اصطلاح روش ایستاده و روش جریان نام دارند:

• روش ایستاده: در این روش که قبلا از آن به عنوان روش سنتی یاد کردیم، قالب بتن بدون حرکت است و فرایندهای مختلف با اهداف گوناگون روی آن انجام می‌­شوند.
• روش جریان: در این روش، قالب بتن در حرکت است و برای انجام هر تغییر یا اصلاحی روی آن، در واحدهای مختلف مسیر تولید توقف می‌­نماید.

این دو روش با وجود تفاوت‌­های بنیادین، مراحل مشترکی نیز دارند. 5 مرحله آماده­‌سازی قالب، جایگذاری قطعات فولادی، بتن ریزی، عمل­‌آوری بتن و اجرای عملیات پیش­تنیدگی از جمله وجوه اشتراک این دو روش هستند. 

کاربرد بتن پیش‌ساخته

حال که می­‌دانیم بتن پیش ساخته چیست و به روشی تولید می­شود، به کاربردهای مختلف آن می­‌پردازیم:

• بلوک­های بتنی: احتمالا آشناترین واحد پیش ساخته بتنی در نگاه ما، این بلوک‌­های پیش ساخته باشند. از این بلوک­ها برای دیوارچینی باغ­ها و زمین‌­های روستایی استفاده زیادی می­‌شود.
• دیوارها: بسیاری از پروژه‌­ها، برای دیوارهای مورد نیاز خود از بتن پیش ساخته استفاده می­‌کنند. این دیوارها در انواع مختلف یک لایه، دو لایه عایق یا غیرعایق و دیوارهای نما تولید می‌­شوند و برای افزایش سرعت کار پروژه مورد استفاده قرار می‌­گیرند.
• سقف و کف بنا: بتن پیش ساخته برای ساخت سقف و کف ساختمان نیز کاربرد دارد. این نوع بتن برای سقف شامل سه نوع ساندویچ پانل، هالوکور و LSP است. استفاده از این نوع سقف­‌ها علاوه بر صرفه­‌جویی در زمان، به عایق‌­بندی بهتر ساختمان در برابر حرارت و صوت و هم­چنین کاهش وزن کلی بنا کمک می­‌کنند. برخی از انواع سقف بتنی حتی نیاز به آرماتوربندی را نیز از بین برده‌­اند و به صرفه‌­جویی در هزینه کلی اجرای سقف نیز می­‌انجامند.
• آفتاب­گیر ساختمان: برای جلوگیری از تابش مستقیم آفتاب به داخل ساختمان که نور اضافی و زیادی را به ساکنین ساختمان تحمیل می­کند، معمولا از سایبان­هایی استفاده می‌­شود که جلوی نور را می­‌گیرد. این سایبان­ها می­‌توانند از جنس بتن و در قسمت بالای پنجره اجرا شوند و نور مناسب­‌تری برای ساختمان به ارمغان آورند.
• المان­های پیش‌ساخته: بسیاری از المان­های پیش ساخته از جنس بتن می‌باشند. نیمکت‌­های بتنی قدیمی پارک­ها، آلاچیق‌های پیش ساخته برای کاربرد شخصی یا عمومی، نیوجرسی‌­هایی که بین دو لاین اتوبان‌­ها قرار می­‌گیرند و وسایلی از این دست، همه به صورت پیش ساخته در محیط کارگاهی تولید می‌­شوند.
• ستون­‌های پیش‌ساخته: طراحی و ساخت ستون بتنی به صورت سنتی و درجا، فرایند زمان‌­بری خواهد بود. ستون­‌های پیش ساخته این مشکل را حل می­‌کنند و با ارائه همان میزان مقاومت ستون معمولی، زمان زیادی را برای شما خریداری می­‌نمایند.
• نمای ساختمان: سازه‌های پیش ساخته با توجه به مقاومت بالا در برابر عوامل طبیعی و همچنین قیمت مناسب خود، می‌توانند جایگزین خوبی برای سنگ و سرامیک در نمای خارجی سازه نیز باشند.

مزایا و معایب بتن پیش‌ساخته

با توجه به آنچه تاکنون گفتیم، مزایای بتن پیش ساخته عبارت­اند از:

• صرفه‌­جویی در زمان
• کنترل کیفی بهتر در محیط کارگاهی
• قابلیت انجام کار در شرایط نامساعد جوی و دمای نامناسب
• کیفیت و خواص برابر و حتی بهتر از بتن تازه

در مقابل، استفاده از بتن پیش ساخته معایب زیر را نیز دارد:

• نیاز به حمل و نقل قطعات بتنی
• احتمال شکستن قطعات در مسیر حمل و نقل
• افزایش هزینه کلی بتن ریزی
• اصلاح­‌ناپذیری قطعات در صورت ایجاد تغییر در طراحی

نحوه نصب بتن پیش‌ساخته

فرایند نصب بتن پیش ساخته، کمی سخت­‌تر از بتن معمولی است. برای نصب قطعات بتنی باید از جرثقیل استفاده شود و قطعات به آرامی در جای خود قرار بگیرند. این قطعات معمولا وزن قابل توجهی دارند که باید به خوبی مهار شود. برای مهار وزن قطعات از اتصالات و قطعات فلزی مختلفی نظیر میلگردها استفاده می­‌شود تا تعادل مناسبی برای قطعه بتنی فراهم شود.

جمع بندی

بتن پیش ساخته یکی از نتایج فناوری برای صنعت بتن ریزی است. قطعات بتنی پیش ساخته می­‌توانند برای کاربردهای مختلفی، از نیوجرسی­‌های بین راهی و آلاچیق­های سیمانی گرفته تا ستون و سقف ساختمان مورد استفاده قرار گیرند. استفاده از بتن پیش ساخته منجر به صرفه جویی زیادی در زمان خواهد شد اما فرایند انتقال و نصب آن، کمی پیچیده‌­تر از بتن معمولی خواهد بود.

برای مشاوره رایگان و انتخاب بهترین قالب بتن برای پروژه خود، همین امروز با سازه گستر مدحت تماس بگیرید.

کیفیت و دوام را تجربه کنید. از قالب های بتن پیش ساخته سازه گستر مدحت در پروژه بعدی خود استفاده کنید.

برای مشاهده نمونه کارها و دریافت کاتالوگ محصولات، به وبسایت سازه گستر مدحت مراجعه کنید.

سوالات متداول

• کاربردهای بتن پیش‌ساخته چیست؟

بتن پیش ساخته در انواع بخش‌های ساختمانی نظیر ستون، دال­‌ها، دیوارها، سقف و کف ساختمان و تولید المان­‌هایی نظیر آلاچیق و سایه‌­بان مورد استفاده قرار می­‌گیرد.

• بتن پیش‌ساخته چه مزایایی دارد؟

مهم­ترین مزیت بتن پیش ساخته، صرفه جویی در زمان است. بتن پیش ساخته می­‌تواند فرایند بتن ریزی را تا چند روز سریع‌­تر به اتمام برساند.

• معایب استفاده از بتن پیش‌ساخته چیست؟

نیاز بتن پیش ساخته به حمل و نقل و نصب سخت‌­تر از بتن معمولی می‌­تواند از مهم­‌ترین معایب بتن پیش ساخته باشد.

• آیا بتن پیش‌ساخته کیفیت بتن‌ریزی را کاهش می‌­دهد؟

با توجه به اینکه بتن پیش ساخته در محیط کارگاهی و با نظارت بالاتری نسبت به بتن معمولی ساخته می­‌شود، از نظر خواص نمی‌تواند هیچ نوع ضعفی داشته باشد.